15-09-2005
 Informator > Kultura i rozrywka > Amatorski Zespół Teatralny 
strona główna

Historia Amatorskiego Zespołu Teatralnego w Dynowie

       Amatorski Zespół Teatralny /taką nazwę przyjął znacznie później/ powstał jesienią 1922 roku i od tej pory był on jedną z form pracy kulturalno-oświatowej prowadzonej na terenie Dynowa przez Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. Organizacji i prowadzenia zespołu podjął się dyr. miejscowej szkoły Władysław Biega. Pierwszą wystawioną sztuką były jasełka nieznanego autora. Sezon teatralny 1922/23 okazał się przełomowy , gdyż udało się skonsolidować liczną grupę miłośników teatru wcześniej już sporadycznie przygotowujących spektakle i wieczory patriotyczne. Na odnotowanie zasługuje też praca społeczna z aktorami p. Szarkowej, nauczycielki i córki kierownika szkoły powszechnej. Wiosną 1923 roku wystawiono „Grube ryby” M.Bałuckiego, jesienią zaś „Radców pana radcy”. Od tej pory zespół prezentował przeciętnie 2 sztuki w roku.

      W 1926 roku funkcję reżysera przejął jeden z bardziej uzdolnionych artystów- amatorów Tadeusz Zajączkowski – nauczyciel dynowskiej szkoły powszechnej. Wystawiając w grudniu 1927 roku i styczniu 1928 „Chatę za wsią” zaangażował  on czterogłosowy chór mieszany , orkiestrę prowadzona przez organistę Karola Wójcika . Przedstawienie było barwnym widowiskiem przyciągającym licznych widzów nie tylko z Dynowa. Jak wspomina p. Z. Chudzikiewicz późniejszy zasłużony aktor dynowskiego teatru, „pięknie śpiewali partie solowe: Jóźia Chudzikiewicz, Jańcia Kędzierska (Grajcarek) w roli Azy, A. Salwa w roli Tumrego”.

       Dzięki operatywności i zaangażowaniu członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w 1930 roku wybudowano obszerny budynek z nowoczesną na owe czasy, salą widowiskową, sceną i zapleczem dla aktorów. Już w nowych warunkach rozwijały swoją pracę z młodzieżą różnych zawodów i w różnym wieku: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” i organizacje parafialne w tym Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży. Ksiądz Trojnar reżyserował kilka spektakli m.in. „Tajemnicę spowiedzi”, „Roxi”, „Gdy zbawiciel umierał” , „Ponad śnieg bielszym się stanę”. Również  B. Krasnopolski podejmował się przygotowania przedstawień, m.in. spektaklu „Panna rekrutem”.

       W 1928 roku funkcję rezysera Amatorskiego Zespołu Teatralnego objął bardzo uzdolniony fotograf , malarz, aktor –Jan Węgrzyn i pełnił ją z niewielkimi przerwami,  do 1956 roku, gdy ciężka choroba uniemożliwiła mu dalszą pracę.. „Wujcio” – tak nazywali Go aktorzy bardzo dużo czasu i pracy poświęcał doskonaleniu umiejętności aktorów, sam malował dekoracje, charakteryzował grających w spektaklu. Zaszczytem było dostać się do jego zespołu i grać w przygotowywanych przez niego sztukach. Do wybuchu wojny zespół pracował bardzo intensywnie prezentując dynowskiej publiczności co najmniej 2 spektakle w ciągu roku. Pojawienie się kina w Dynowie nie zachwiało pozycję Zespołu , aktorzy oglądając filmy czerpali wzory gry aktorskiej i nadal cieszyli się uznaniem mieszkańców miasta. Pod kierownictwem Jana Węgrzyna do 1939 roku wystawiono kilkanaście sztuk m.in. „Obywatelkę z Krowodrzy”, „Karpackich górali”, „Jasełka”, „Jak kapral Szczapa wykiwał śmierć”, „Pannę rekrutem”, „Mękę Pańską”, „Zaloty na kwaterze”, „Królową Przedmieścia”,....  

                   

"Czartowska ława" - 1930r.

       Nie do przecenienia jest rola reżysera J.Węgrzyna, ale bez wybitnych aktorów teatr dynowski nie miałby takich sukcesów. Długą listę wyróżniających się otwiera : Janina Kędzierska, Antoni Salwa, Zygmunt Chudzikiewicz, Zofia Kędzierska, Stanisław Kostur, Tadeusz Dymczak, Bronisława Dymczak Jadwiga Kędzierska – Socha, Ignacy Groszek, Szczepan Szajnik, P.Trybalski, Antoni Kasprowicz, Klemens Potoczny, P.Barańska Rojek, Tadeusz Łukasiewicz, St. Kasprowicz, Z. Czyżowa, Janina Stankiewicz, Józef  Kędzierski, St. Potoczna, P.Janda, Aleksander Kostur, Genowefa Kędzierska –Dubrawska.

            Druga wojna światowa położyła kres wszelkiej działalności społecznej i kulturalnej w mieście. Natychmiast po zajęciu Dynowa hitlerowcy w budynku „Sokoła” zorganizowali duży magazyn, który służył celom wojskowym , a cały dorobek materialny Zespołu (kostiumy, dekoracje, rekwizyty) uległ zniszczeniu.

        W kilka miesięcy po zakończeniu działań wojennych Zespół Amatorski wznowił swoją działalność . Dużym powodzeniem cieszyła się  sceniczna realizacja dramatu „Nür für Deutche” autorstwa i reżyserii dynowianina Ignacego Wolańskiego. Później reżyser Jan Węgrzyn wybrał  do realizacji scenicznej „Gwiazdę Syberii” – sztukę o zesłancu carskim przez  20 lat żyjącym w syberyjskich lochach . Wybitnie patriotyczny tekst i jego sceniczna realizacja bez zezwolenia ówczesnej cenzury podobały się rzeszom widzów i pozostały w ich wspomnieniach.  

      W następnych latach ingerencja cenzury skutecznie utrudniała pracę reżysera i aktorów, a mimo to do 1956 roku pod kierownictwem J. Węgrzyna Zespół wystawił kilkanaście sztuk;
1946 – „Zaloty na kwaterze”, „Obywatelka z Krowodrzy”,
1947 – „ Gwiazda Syberii”,„Spadkobiercy”, „Zaloty na kwaterze”,
1948 – „ Wojna z babami”,„Zawalenie się wieży”, „Pan Jowialski”,
1949 – „ Radca pana radcy”
1950 – „Królowa Przedmieścia”, „Jasełka”,

       Z reżyserem J.Węgrzynem współpracowali aktorzy : Z. Kędzierska, Z. Chudzikiewicz, Stanisław Kostur, B. Łach, L. Owska, M.Krasnopolski ( sufler), A. Salwa, J.Salwa, J.Kędzierska, A. Tabisz.

Do zasług Jana Węgrzyna należy zaliczyć przede wszystkim podniesienie poziomu gry aktorów , systematyczne przygotowanie przedstawień przez ponad 20 lat, wykonywanie scenografii i rekwizytów. Jan Węgrzyn mnóstwo czasu i serca, pozostał we wdzięcznej pamięci aktorów i znających Go dynowian.

Po odejściu Jana Węgrzyna w 1956r. pracę z zespołem Amatorskim rozpoczęła mgr Janina Jurasińska i kontynuowała ją do roku 1976.


Dzieje Amatorskiego Zespołu Teatralnego przy OSP w Dynowie

w latach 1956-1976

       W 1956 roku Zespół zaczęła prowadzić mgr Janina Stępień-Jurasińska, polonistka w Liceum Ogólnokształcącym w Dynowie. Głównym powodem zajęcia się przez nią tego typu działalnością było interesowanie się teatrem jeszcze w czasie studiów we Wrocławiu, w którym istniało bardzo ożywione życie kulturalne i np. wielu znanych aktorów warszawskich „wyszło” właśnie z teatrów wrocławskich.
       W Dynowie Amatorski Teatr miał bogate tradycje i łatwo było zgromadzić zespół ludzi, którzy chcieli właśnie w ten sposób spędzać wolny czas.
Zaczęło się od „Imienin Pana Dyrektora” a w obsadzie, prócz ludzi różnego zawodu, znaleźli się nauczyciele miejscowego Liceum: p. Jan Kucabiński – fizyk i p. Marian Zubilewicz – geograf.
      W następnych latach przygotowywano zwykle dwie sztuki sceniczne rocznie. Repertuar był bardzo urozmaicony: od farsy, komedii do dramatów, często bardzo ambitnych. Premiery zwykle odbywały się w karnawale i wczesną wiosną, a czas przygotowań przypadał na długie, jesienne i zimowe wieczory. Z przygotowanymi sztukami jeżdżono na festiwale, konkursy i w tzw. „Teren”.
Jeżdżenie w „Teren” wiązało się m.in. z Ogólnopolskimi Konkursami pod hasłem „Wieś bliżej teatru” i „Teatry Robotnicze ludziom pracy”. Dynowski Zespół wygrał te konkursy dwukrotnie.
        Również udział w festiwalach owocował czołowymi miejscami z I m i II m włącznie. W 1962 roku Zespół otrzymał Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za całokształt działalności. W 1966 roku równorzędną nagrodę z Przemyskim „Fredreum”, a przecież Teatr Przemyski to już prawie instytucja profesjonalna, tym większa dla Dynowa satysfakcja.
      W okresie prowadzenia Zespołu przez Janinę Jurasińską przez „deski” Domu Strażaka „przewinęło się” około 100 aktorów. Stosowała ona bowiem metodę dobierania odpowiednich osób do określonej roli na zasadzie cech osobowościowych i wyglądu. Ciekawostką była jedna z ról w sztuce A. Fredry pt. „Gwałtu co się dzieje”, zagrana przez milicjanta miejscowej komendy p. Barcia, który wyróżniał się małym wzrostem i zawsze powtarzał: „jakie miasto, taki milicjant”. Otóż miał on kłopoty z pamięciowym opanowaniem tekstu, ale przy wyjściu na scenę witały go takie salwy śmiechu, że nie musiał nic mówić!
      Do aktywniejszych aktorów sceny dynowskiej należeli m.in.: Zygmunt Chudzikiewicz, Stanisław Kostur, Zofia Kędzierska, Aleksandra Tabiszowa, Ludmiła Owska, Elżbieta Kędzierska, Zofia Welc, Franciszek Wandas, Edward Kuś, Edward Kowalski, Krystyna Dymczak, Czesława Majewska, Stanisław Wolański, Teresa Markowska-Lach, Bogdan Lach, Marian Bajda, Wojciech Rąpała, Władysław Pękala, Józef Drabik, Zygmunt Steciwko, Adam Buczkowski, Teresa Gerula, Maria Chudzikiewicz i wielu, wielu innych… Zawody tych osób też były różne: od gospodyni domowej, fryzjera do inżyniera, nauczyciela, lekarza.
     Osobną przyjemność dla Zespołu stanowiły wspólne wyjazdy do teatrów profesjonalnych w Warszawie, Krakowie, Rzeszowie, Lublinie i spotkania z wybitnymi aktorami i reżyserami, np. Wojciechem Siemionem, Lidią Zamkow, Adamem Hanuszkiewiczem, Gustawem Holoubkiem, Zofią Kucówną, Elżbietą Czyżewską i innymi.
Role suflerów pełnili dwaj panowie: Mieczysław Jurasiński i Mieczysław Krasnopolski. Scenografia, charakteryzacja należały głównie do opiekunki i reżysera Zespołu, to znaczy do p. Janiny Jurasińskiej. Doraźnie udawało się zdobyć pomoc w tym zakresie u nauczyciela rysunku, p. Józefa Witkowskiego i nauczycielki plastyki, p. Anny Warchał. Muzyczne wsparcie, w razie potrzeby, znajdowano u miejscowych nauczycieli muzyki, organisty lub dyrygentów Orkiestry Strażackiej.
       Wspomnieć należy o widowiskach wokalno-muzycznych z okazji różnych rocznic, np. Mickiewiczowskiej i koncertach patriotycznych, np. w rocznicę powstania listopadowego.
Gdy przyszła moda na widowiska, tzw. „światło - dźwięk”, zorganizowano plenerowe widowisko w ruinach Zamku w Dąbrówce Starzeńskiej przy pomocy Wojewódzkiego Domu Kultury w Rzeszowie, który umożliwił w swoim studiu nagrania dla solistów, p. Reny Markowskiej i doktora Zygmunta Steciwki, dysponującego pięknym basem.
Byli „jeźdźcy” na koniach i „pół Dynowa” na plenerowym widowisku.
       Dynowski Zespół został „dostrzeżony” przez prasę miejscową i ogólnopolską. Pisały o nim wielokrotnie „Nowiny Rzeszowskie”, „Życie Literackie”, „Tygodnik Kulturalny” i inne czasopisma. Doszło nawet do dyskusji profesjonalistów po wystawieniu „Czarownej nocy” Sławomira Mrożka.
       Do ciekawych sztuk, wystawianych przez Zespół, należą m.in.: „Śluby panieńskie”, „Damy i huzary”, „Gwałtu co się dzieje”A. Fredry, „Porwanie Sabinek”, „Zakochana majstrowa”, „Uczeń diabła”, „Uczta morderców”, „Sublokatorka”, Firma prosperuje coraz lepiej” (za tę sztukę Barbary Witek Zespół otrzymał I m na pokazie Amatorskich Teatrów Polski Południowej), „Antygona”, „Warszawianka”, „Stara Baśń”, „Eugeniusz Oniegin”, „Lilla Weneda”, „Balladyna”, „Żołnierz i królewna” i cały szereg innych. Zespół był prowadzony przez p. Jurasińską ponad 20 lat, przy czym prowadziła ona jeszcze Teatr Poezji przy Liceum Ogólnokształcącym, który dodatkowo specjalizował się w wystawianiu sztuk, które stanowiły kanon lektur szkolnych, a nie było jeszcze Teatru Telewizji, zaś w bibliotekach zbyt mało egzemplarzy na potrzeby poszczególnych klas licealnych.
       Odeszła od Zespołu p. Janina Jurasińska w roku 1976 a „schedę” po niej przejęła p. mgr Krystyna Dżuła, także z wykształcenia polonistka.

Opracowała
Janina Jurasińska


       Odejście Janiny Jurasińskiej z Zespołu (w związku z objęciem funkcji dyr. LO w Dynowie) zahamowało jego pracę. Zaniepokojeni tym starsi aktorzy zaczęli poszukiwać na to wakujące a bezpłatne stanowisko osoby energicznej a przede wszystkim kochającej teatr. Od 1978 roku kierownictwo Zespołem objęła mgr Krystyna Dżuła – nauczycielka jęz. Polskiego w Zasadniczej Szkole Zawodowej w Dynowie.

         Zespół pod kierownictwem K. Dżuły pracował systematycznie i ofiarnie gromadząc fundusze na modernizację sceny w Domu Strażaka i zakup kostiumów .Bardzo dużą pomoc uzyskał wówczas i wiele lat później ze Spółdzielni Inwalidów im. Jana Kilińskiego w Dynowie, która w czasach ogromnych braków w zaopatrzeniu przekazywała aktorom, zawsze nieodpłatnie, materiały na kostiumy i dekoracje. Część garderoby teatralnej aktorzy szyli sami lub ich zaprzyjaźnione krawcowe. Szczególnie dużo pracy i nakładów wymagała realizacja dużego przedsięwzięcia scenicznego, jakim było „ Betlejem Polskie” L. Rydla, w którym, łącznie z chórem , wystąpiło około 70 osób. Trud opłacił się sowicie, bo spektakl w 1982 r prezentowany był 25 razy a większość zarobionych pieniędzy Zespół przekazał na konto Społecznego Komitetu Niesienia Pomocy Osobom Starszym – na budowę Domu Pogodnej Starości w Dynowie. 

 

"Betlejem polskie" - 1982/83

 

"Betlejem polskie" - 1982r.

        Trudnym zadaniem okazała się też realizacja „Misterium Męki Pańskiej” w 1984 roku i powtórzenie przedstawień w 1997 roku. Obydwie wersje sceniczne różniące się obsadą i scenografią to był wielki sukces Zespołu.

"Misterium Męki Pańskiej" - 1984r.

 

"Misterium Męki Pańskiej" - 1984r.

 

"Misterium Męki Pańskiej" - 1997r.

 

"Misterium Męki Pańskiej" - 1997r.

 

"Misterium Męki Pańskiej" - 1997r.

      Szczególnie mobilizujące były przeglądy i pokazy, na których dynowscy amatorzy oceniani byli przezzawodowych znawców teatru. Pierwszy wyjazd do Paczkowa na III Ogólnopolski Przegląd Zespołów Scenicznych Osp odnotowała „Scena” nr9/82 a Janusz Segiet  pisał: „ Z kolei teatr z  Dynowa pokazał dokonaną z wielkim nakładem pracy wieloosobowego zespołu adaptację powieści Jeża „Szandor Kovacs”. (...) Opowieść o węgierskim powstaniu przyjmowało się gładko, co dobrze świadczy o teatralnych zdolnościach reżyserki i zespołu.”

„Szandor Kovacs" - 1982r.

            Nagrody rzeczowe , dyplomy uznania otrzymali dynowscy aktorzy także podczas 4 następnych przeglądów w Paczkowie w 1984,1986,1988 i 1998.

            Zespól uczestniczył też w kilku Sejmikach Wiejskich Zespołów Teatralnych w Tarnogrodzie woj. zamojskie. Pokaz sztuki „Kamień jak kamień” w 1988 roku przez jurorów został oceniony bardzo wysoko a Krzysztof Kołbasiuk zanotował w kronice Zespołu:

„ Teatr obroni się zawsze !

Wasze widowiski jest tego dowodem.

Niezależnie od tego czy pisarz jest

Gatunku 1-go, czy jak J. Grzymkowski 2-go.”

a J.Śledziewski członek komisji artystycznej dodał” Zespół  jest b. interesujący w swoim składzie  - różne  osobowości – a Państwo Prokopiukowie ( Zofia Kędzierska i Stanisław Mołoń) byli wręcz znakomici.

"Kamień jak kamień" - 1988r. 

 

      Poza przeglądami i pokazami konkursowymi aktorzy oceniani byli przez swoich wiernych widzów. Dużymi wydarzeniami w Dynowie były też 2 różne przedstawienia ; 1 1988 r – „Gość oczekiwany” wg. Z. Kosak – Szczuckiej i „Hrabina z Garwolina” – premiera 4.VI.1994 rok .

"Gość oczekiwany" - 1988r.

 

"Gość oczekiwany" - 1988r.

 

"Hrabina z Garwolina" - 1994r.

         W 1998 roku Zespół ponownie reprezentował woj. przemyskie na X Ogólnopolskich Spotkaniach Zespołów Scenicznych OSP w Paczkowie. Aktorzy pokazali nową wersję sceniczną sztuki  Z. Skowrońskiego p.t „ W czepku urodzona”, która w 1980 roku grana była przez nauczycielski zespół teatralny w Dynowie.

 

  

"W czepku urodzona"  - 1980 r.

 

"W czepku urodzona"  - 1980 r.

 

"W czepku urodzona"  - 1998 r.

 

"W czepku urodzona"  - 1998 r.

Przerwa w pracy Zespołu nastąpiła po przejściu Krystyny Dżuły do pracy w Urzędzie Miasta , gdzie w latach 1998 – 2002 pełniła funkcję burmistrza.

W y k a z   P r z e d s t a w i e ń

reżyserowanych przez mgr Krystynę Dżułe w latach 1978 – 1998

1978   - „Wojna z Babami”   

1979   - J. Bliźiński  -  „ Pan Domazy”     - scenografia Anna Warchoł

            „Dwie Ewy”  

1980 – W. Maciejewska- „ Mały rycerz i panny  

            Z. Skowroński  - „ W czepku urodzona”

 1981 – L.Rydel    - „Betlejem Polskie” – scen. Danuta Prokop

             A.Fredro – „ Damy i Huzary”    

1982 – T.T. Jeż „Szandor Kovacs”          -  scen. Anna Warchoł

1982/83 – L.Rydel – „ Betlejem Polskie    - scen . Danuta Prokop

1984 – „Misterium Męki Pańskiej – scenogr. Małgorzata Galej

1984-  Mojej Ojczyżnie” – montaż pieśni i poezji patriotycznej.                      

1986 – K. Krumłowski „Królowa Przedmieścia” – scen. Jerzy Wójtowicz

1987 – K.Choiński  „Kwiaty dla matki” – sc. J.Wójtowicz

1988 – J. Grzymkowski – „ Kamiń jak kamień” – scen. J. Wójtowicz

1988 – Z. Kossak- Szczucka „Gość oczekiwany” – scen. M.Galej

1990 – „Blaszany kubek” – scen M.Galej

1991/92    - „ Jabłoń”

1994 – K. Berwińska  -„ Hrabina z Garwolina” – scen. Grzegorz Hardulak

1997 - „Misterium męki pańskiej” – scen. M. Galej 

1998 – Z. Skowroński – „ W czepku urodzona” scen. M. Galej  /wyjazd do Paczkowa/

2004 -  Z. Kossak - Szczucka "Gość oczekiwany" - scen. A. i G. Harulak

2005 - Udział Zespołu w XXII Sejmiku Teatrów Wsi Polskich -
           Tarnogród 14-16 październik 2005 r - Zespół otrzymał Nagrodę Ministra Kultury
           za umiejętne wydobycie slacheckiego przesłania utworu dramatycznego
           Zofii Kossak - Szczuckiej "Gość oczekiwany"

 

"Mały rycerz i panny" - 1980 r.

 

 "Damy i huzary" - 1981 r.

 

 "Damy i huzary" - 1981 r.

 

"Królowa Przedmieścia" - 1986 r.

 

"Królowa Przedmieścia" - 1986 r.

 

"Blaszany kubek" - 1990 r.

          W tym czasie w Zespole pracowali bardzo ofiarnie starsi aktorzy i młodzi ich następcy, ludzie różnych zawodów: Zygmunt Chudzikiewicz, Zofia Kędzierska, Stanisław Kostur, Aleksandra Tabisz, Mieczysław Krasnopolski, Zdzisław Krasnopolski, Zygmunt Zięzio, Bogdan Kupczakiewicz, Elżbieta Kędzierska, Zofia Welc, Maria Iwańska, Edward Kowalski, Ludmiła Kozubal, Aleksander Gerula, Mieczysław Mikulec, Józef Drabik, Marian Jandziś, Danuta Bielawska, Jerzy Dziedzic, Grażyna Mączyńska, Jerzy Buczkowski, Stanisław Mołoń, Henryk Ryba, Benedykt Tworzydło, Marian Iwański, Jan Dżuła, Józef Prokop, Leonard Prokop, Andrzej Tworzydło, Edyta Zięzio, Agnieszka Dżuła, Paweł Ostafiński, Zofia Dżuła, Monika Bujdasz, Grzegorz Iwański, Wiesław Domin, Janusz Wrotniak, Krzysztof Kędzierski, Grażyna Malawska, Bogumiła Niemiec, Michał Fil, Jerzy Wolański, Urzula Dziedzic, Zygmunt Lasko, Janusz Banat, Michał Zięzio, Grażyna Mazur, Ewa Ryba, Janusz Pyś, Grzegorz Pyś, Mariusz Tańcula, Janusz Zdaniewicz, Krzysztof Wandas, Witold Czerwenak, Bogdan Niemiec, Ryszard Duda, Ewa Stankiewicz, Jerzy Stankiewicz, Paweł Kędzierski, Wojciech Fara, Danuta Ślemp, Joanna Czerwenak, Sławomir Krajewski, Janusz Karaś, Małgorzata Hardulak, Jacek Bator, Krzysztof Kiełbasa, Bogdan Rybak, Jolanta Głuchowska, Janusz Baran, Ewa Drozd (Sikora), Bogdan Bielec, Piotr Witkowski, Piotr Barański, E. Toczek, Bogdan Radoń, Stanisław Siwulec, Kazimierz Skubisz, Marian Trybalski, Marian Tarnawski i inni.

 
 

Zobacz:
 Amatorski Zespół Teatralny . 

Z życia

Aktualności
Przetargi
O Mieście
Urząd Miasta
Rada Miasta
Prawo lokalne
"Dynowinka"
Dla interesanta
Informator
·Sport i rekreacja
·Kultura i rozrywka
- Amatorski Zespół Teatralny
·Kalendarz imprez
·Oświata
·Opieka medyczna
·Telefony alarmowe
·Przydatne adresy i telefony
·Akty prawne
·Rozkład jazdy kolejki wąskotorowej
·Sieć dróg miasta Dynów
·Linki
Galeria fotografii
Forum
 
 
Księga gości
Mapa serwisu
  &